Allereerst veel dank voor de uitnodiging en de ontvangst.

Een mooi gezelschap: ondernemers, gemeenten, provincie, onderzoeks- en onderwijsinstellingen. Veel andere regio’s zijn jaloers op dit krachtige netwerk dat hier in Friesland werk maakt van de circulaire economie.

U heeft mij uitgenodigd om een inspiratie-speech te geven.

Dat doe ik graag en zeker op een terrein dat me zo na aan het hart ligt.

Maar eerlijk gezegd klopt het niet helemaal met het gevoel waarmee ik voor u sta.

Het is eerder andersom.

Na alles wat ik gezien en gehoord heb en wat ik verder weet van Friesland, ben ik juist degene die extra geïnspireerd is geraakt. Zeker na vanmiddag:

• Gefietst over nieuwe circulaire biocomposiet-brug in Ritsumasyl. Gemaakt van vlas en hars. Vorig jaar prijswinnaar van de circular award. Nu officieel geopend. Dat is concrete vooruitgang.

• Ik was ook op bezoek bij de Energiecampus. Ooit was hier een vuilstortplaats. Nu afgesloten en daar bovenop een nieuw circulair gebouw neergezet. Vol met bedrijven die zich met de energietransitie bezighouden. Ook dat is vooruitgang!

• Gesproken met veel studenten van de Campus Friesland. Heel mooi dat jongeren zich sinds twee jaar hier kunnen verdiepen in thema’s als sustainable entrepreneurship en leadership.
  Er is nog veel nieuwe kennis nodig; niet alleen in technische zin.
  Maar ook: hoe maken we van de circulaire economie een goed businessmodel? Hoe kunnen we de opschaling tot stand brengen die nodig is?
  Hoe kunnen we de voortgang van de circulaire economie meten?

  Bent u eigenlijk wel zo bescheiden?

Prachtig om te zien hoe de circulaire economie leeft in Friesland.

Er is een sfeer van gewoon doen! Op een nuchtere manier. Zonder al te veel bombarie. Bescheiden. Misschien wel té bescheiden.
Althans, dat zeggen jullie graag over jezelf...

Maar is dit eigenlijk wel zo? Bent u eigenlijk wel zo bescheiden?

Misschien is dat toch wel veranderd…

Want hoe bescheiden is het, als je in je jaarplan zet dat je in 2025 de meest circulaire regio wilt zijn.

Niet van Nederland! Maar van Europa!

En hoe bescheiden ben je als je als Fries bedrijf deelneemt aan de grootste elektronicabeurs van de wereld in Las Vegas? En ook nog gekroond wordt als ‘best of innovation’.

U weet over wie ik het heb: het bedrijf Hydroloop van de watercampus Wetsus. Een prachtige prijs voor een geweldig interessant concept.

Als dit bescheiden is, wat kunnen we dan verwachten als u onbescheiden bent?!

 

De circulaire economie is een onderwerp waar ik me al lang mee bezig hou, zeker van 2010 toen ik Tweede Kamerlid werd. Ik heb het zien groeien, van moties tot stevige passages in een Regeerakkoord, van losse initiatieven bij start-ups tot nieuwe strategieën van multinationals.

Kortgezegd zien steeds meer organisaties in dat een ‘take-make-waste’-economie een doodlopende weg is en dat onze economie zeer inefficiënt is. We verspillen nog heel veel waardevolle grondstoffen terwijl de voorraad niet onuitputtelijk is.

Vraag: wie van u kent earth overshoot day?

[De dag waarop wereldwijd alle grondstoffen voor de rest van het jaar opgebruikt is] Dit jaar was dit al op 29 juli.

Weet u wat de datum van Nederland was? [4 mei]

 

Het inzicht dat het huidige systeem niet houdbaar is groeit. Grote bedrijven maken nieuwe keuzes.
Unilever wil in de Benelux zijn plastic verpakkingen kunnen zoveel mogelijk reduceren en anders recyclen.
Ikea wil zijn businessmodel de komende jaren ombouwen naar circulair, Auping heeft een compleet nieuwe productielijn ingericht om alle gebruikte matrassen in te zamelen en te hergebruiken voor nieuwe, rioolwaterzuiveringsinstallaties worden energie- en grondstoffenleveranciers.

We zien ook het politieke spectrum veranderen.
Vanmorgen heb ik de aftrap gegeven van de tweede Nationale Conferentie.
Ook Euro-Commissaris Frans Timmermans was er om nog eens te onderstrepen dat de EU een nieuwe weg inslaat. 

De EU – ooit begonnen als samenwerkingsverband voor kolen en staal – zet zich in om Europa tot het meest groene en klimaatneutrale continent te maken. 

Hoe veelzeggend is dit!

Waarom deze toenemende aandacht en vooral concrete acties?
Ik zie drie dominante motieven.
Ten eerste neemt maatschappelijk bewustzijn wel degelijk toe. Ook de boardrooms zijn begaan met milieu en klimaat. Dat heb ik wel geproefd toen ik recent in Davos was, bij het World Economic Form.

De tweede reden is meer pragmatisch en heeft alles te maken met bedrijfszekerheid op de lange termijn.
Strategieën hangen vaak samen met vragen als:
Hebben we over 30-40 jaar nog voldoende grondstof voor onze producten?
Is het niet veel zekerder en goedkoper als we reststoffen kunnen hergebruiken? Levert dat niet een veel betere businesscase op?

Als laatste motief ga ik even terug naar Parijs 2015. Het Klimaatakkoord.
Ik was erbij en voelde de magie van het moment.

Heel begrijpelijk is dat Parijs nog wordt gedomineerd door de energietransitie.
Steeds duidelijker wordt dat we onze klimaatdoelen niet halen zonder een slimmer grondstoffen beleid.
Eind vorig jaar verschenen een rapport waaruit blijkt dat we met hernieuwbare energie 55% van de CO2 doelen halen.

Maar hoe zit het dan met de andere 45%? Die heeft alles te maken met de manier waarop we produceren en onze grondstoffen verbruiken.
Een meer circulaire economie maakt de puzzel compleet.

Waar gaat het naar toe?

Nederland is de weg ingeslagen naar een economie zonder verspilling en meer hergebruik van schaarse grondstoffen.
Stap voor stap werken we toe naar volledig circulaire economie in 2050.
In 2030 willen we al 50% minder grondstoffen gebruiken.
Als een van de eerste landen hebben we kwantitatieve criteria opgenomen.

Ieder jaar houden we een nationale conferentie om de voortgang te bepalen. Vanochtend dus de tweede keer.

In vergelijking met veel andere landen doen we het goed.

We zijn koploper in het gebruik van gerecycled materiaal.

Ook gebruiken we ons materiaal efficiënt. Tussen 2014 en 2016 bijvoorbeeld groeide de economie, maar bleef het materiaalgebruik gelijk.

Toch is er nog enorme winst te halen in slimmer gebruik, door anders te ontwerpen meer te repareren en ander materiaal te gebruiken.

Tussen 2014 en 2016 groeide de economie, maar bleef het materiaalgebruik gelijk.

 

We hebben het afgelopen jaar flinke stappen gezet.

Plastic pact.

Met 70 grote bedrijven afgesloten, waaronder grote supermarktketens. Met scherpe ambities.

• In 2025 zijn alle eenmalige plastic producten en verpakkingen van deze groep 100% recyclebaar.

• Ze gaan naar 20% minder plastic.

• En minimaal 35% van hun producten is gerecycled plastic.

  Ik ben heel blij dat het ons gelukt is om dit model ook op Europees niveau toe te passen.
  Begin maart tekenen we met een groot aantal landen een Europees plastic pact. Op die manier vergroten we de markt voor recyclaat. Cruciaal voor een business model.

• Nationaal Testcentrum Circulair Plastics

Heerenveen wordt een hotspot op het gebied van plastics. Dit voorjaar openen we een gloednieuw kenniscentrum: het Nationaal Testcentrum Circulair Plastics.

Nederland is goed in het inzamelen van gebruikt plastic maar zou net zo bedreven moeten worden in het maken van nieuwe spullen van dit oude materiaal. Daar is nog veel kennis voor nodig. En die komt voortaan uit Heerenveen!

• Versnellingshuis.

Waar mogelijk geven we bij dit alles ondernemers een duw in de rug.

Zo hebben we bijvoorbeeld met onder andere VNO-NCW, MKB Nederland, MVO Nederland en Nederland Circulair begin dit jaar een Versnellingshuis opgericht om bedrijven te helpen met hun businesscase en het ‘bankable’ maken van hun initiatieven.
In het eerste jaar heeft het Versnellingshuis zo’n 150 ondernemers geholpen.

Friesland is in mijn ogen een voorbeeldregio.

Kent u bedrijven die tegen vragen aanlopen bij het circulair maken van hun businesscase? Stuur ze door naar het Versnellingshuis!

Het allerbelangrijkste is dat bedrijven en overheden aan de slag gaan en anders kijken naar grondstoffengebruik.

Friesland is in mijn ogen een voorbeeldregio.

De manier waarop concrete stappen worden gezet, de vanzelfsprekende manier van samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en wetenschap, de ambities: het inspireert enorm.

• Heel mooi dat alle overheden zich hier willen vastleggen op 10% circulaire inkoop. Op een bedrag van 1.5 miljard per jaar gaat het wel ergens over. Laat u het weten als ik kan helpen met kennis.

• Ook heel mooi dat u in de Vereniging Fryslan Circulair al functioneert als een topsector door overheden, wetenschap en bedrijfsleven samen te werken.

Een grote eer dat ik vandaag het 100ste lid bekend mag maken: het NEF.

Het NEF biedt mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt een plaats in onze samenleving. Een interessante aanwinst van de vereniging die laat zien dat een circulaire economie over mensen gaat!

Uiteindelijk gaat het daar natuurlijk om.

Het gaat erom dat we ook toekomstige generaties in voldoende welvaart kunnen laten leven.
Hoeveel meer urgentie wilt u hebben?

Er ligt een hele stevige basis.
Het politiek draagvlak is er, er ligt een ambitieus programma, en als ik om me heen zie wat hier gebeurt dan inspireert het mij enorm om er met u allen flink stappen vooruit te zetten.

Ik hoop nog veel van u te horen.

Dank u wel.