Beste mensen,
Allereerst dank aan de mensen van Retourmatras voor hun gastvrijheid vandaag en de organisatie van deze bijenkomst. Soms lig ik weleens wakker als ik denk aan de weg die we nog moeten afleggen richting klimaatdoelen. Of de 100% circulaire economie die we in 2050 willen realiseren. Als iets duidelijk is, dan is het wel dat we zonder circulaire economie onze klimaatdoelen never nooit gaan halen. We kunnen letterlijk een wereld winnen met een circulaire economie. Volgens recent onderzoek van het World Economic Forum is 70 procent van alle CO2-uitstoot het gevolg van het winnen en verwerken van grondstoffen en het produceren van onze spullen. Het verduurzamen van energie alleen is daarom lang niet genoeg om de internationale klimaatdoelen te halen. Met alleen een energietransitie bereikt de wereld volgens het rapport hooguit 15 procent van wat in 2015 in Parijs is afgesproken. De andere 85 procent zal moeten komen uit het ombouwen van de mondiale economie tot een circulair systeem. Genoeg om wakker van te liggen zou je zeggen.
Gelukkig slaap ik meestal echter heel goed. Want dan denk aan alle bedrijven die werk maken van de circulaire economie. Zoals u allen hier aanwezig. Van het bedrijf Retourmatras onder leiding van de heer Fioole tot de producenten, investeerders en innovators in de recycling van matrassen. Jaarlijks worden circa 1,5 miljoen matrassen afgedankt in Nederland. Het Europees kampioenschap voetbal is aan de gang dus vergelijk dat dit keer niet met de bekende 1000 Eiffeltorens op elkaar, maar met de Johan Cruijff Arena volledig gevuld met matrassen per jaar. Storten of verbranden was tot voor kort de enige optie. Met alle problemen van dien voor ons milieu. Maar die nachtmerrie ligt gelukkig al een tijdje achter ons. Zeker in Nederland, wereldwijd koploper in matrasrecycling. Zo heeft Retourmatras met deze fabriek in Etten-Leur inmiddels 4 vestigingen waar matrassen gerecycled worden. In korte tijd is een enorme capaciteitsuitbreiding tot stand gekomen. Matrasrecycling in Nederland is inmiddels zo groot dat we in ons land bijna alle aangeleverde afgedankte matrassen kunnen verwerken tot secundaire grondstoffen; van springveren, textiel tot schuimlaag.
Mooi is ook om te zien dat dit niet leidt tot tevreden achteroverleunen of liggen in dit verband. Zo zien we binnen het icoonproject matrasrecycling van het Nationale Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie matrasproducenten en -importeurs de handen ineenslaan. Met als doel de recycling van matrassen te laten groeien naar 75% in 2028. Door bijvoorbeeld zogeheten matrasetiket waarbij recyclers weten uit wat voor materialen de matras bestaat. Of door technische proeven met chemische reiniging binnen het PRIMA–project. Voorbeelden van hoe we nog beter kunnen recyclen, en verder kunnen werken aan een volledig circulaire matras.
In dat verband ben ik blij dat recyclers en producenten intensief samen werken. Hierdoor zijn in het voorbije jaar grote stappen zijn gezet in het opschalen van de recyclingcapaciteit in ons land. Ook ben ik blij dat we met producenten afspraken hebben kunnen maken over een uitgebreide vrijwillige producenten verantwoordelijkheid onder de noemer ‘de vervuiler betaalt’. Een systeem van gemeenten, recyclers en producenten gezamenlijk, om overal in Nederland droog en schoon matrassen in te zamelen. Zonder andere sectoren die hard werken aan die noodzakelijke transitie naar een circulaire economie te kort te willen doen, durf ik te stellen dat alle partijen binnen de ‘matrassenketen’ voor mij een lichtend voorbeeld zijn hoe we snel en efficiënt moeten toe werken naar een circulaire economie.
Dames en heren,
De transitie naar een circulaire economie is een onderwerp waar ik me zelf al lang mee bezig hou. Ik heb het zien groeien, van losse initiatieven bij startups tot businessmodellen bij sommige multinationals, van een grondstoffen-akkoord tot verankerd kabinetsbeleid met een nationaal uitvoeringsprogramma. Het wordt ook steeds zichtbaarder in de praktijk. We maken van oude PET-flessen weer nieuwe PET-flessen, van oud en vervuild staal weer nieuw staal, van oude jeans weer nieuwe jeans en ...van oude matrassen tot nieuwe matrassen. Allemaal compleet nieuwe productieprocessen, opgepakt door het bedrijfsleven met de overheid als partner en aanjager. Een circulaire economie als volwassen businessmodel waarbij bedrijven inzien dat het inefficiënt is om zoveel waardevolle grondstoffen te verspillen.
De circulaire economie bestrijkt de complete productie- en consumptieketen. Veel mensen denken bij circulair in eerste instantie aan het scheiden van plastic, het inzamelen van glas of het slopen van auto’s – met andere woorden aan het einde van de kringloop. Maar het probleem zit juist aan het begin. Al in de ontwerp- en productiefase van spullen moet hergebruik van alle materiaal een van de belangrijkste afwegingen zijn. De fundamenten voor een circulaire economie liggen er. Het is nu zaak verder te bouwen. Met koplopers die laten zien dat het kan. En dit alles gebeurt als onderdeel van een Europese interne markt met een gelijk speelveld. Daarvoor is samenhang met het Europese beleid de komende jaren cruciaal.
Kunnen we nu rustig gaan slapen? De vraag stellen is hem beantwoorden. Willen we onze ambities waarmaken dan is intensivering nodig. Zoals ik al aan het begin van mijn verhaal zei: onze klimaatopgave halen we niet zonder een efficiënter grondstoffenbeleid, het verlies van biodiversiteit staat op het spel, de plastic soep, en de leveringszekerheid van zeldzame stoffen komt in gevaar. Tegelijkertijd gebruiken we nog steeds meer grondstoffen. Dat betekent dat de overgang naar een circulaire economie alleen maar belangrijker wordt. Er zijn steviger maatregelen nodig. En moeten we blijven inzetten op EU-regelgeving, bijvoorbeeld voor een verplicht percentage recyclaat. Ik denk ook aan een circulaire economie-wet, analoog aan de klimaatwet. Een wet waarmee we al die elementen van de brede overheids- aanpak op een gestructureerde manier bij elkaar brengen. Maar wat we vooral moeten doen is: ondernemers perspectief bieden, de markt zekerheid en het voor consumenten makkelijk en aantrekkelijk maken om die circulaire economie in praktijk te brengen. Dit zijn allemaal zaken waar we niet over moeten dromen, maar die we in gang moeten zetten. Niet morgen, maar vandaag.
Dames en heren,
Als ik zie hoe recycling van matrassen is opgepakt en nu verder groeit en groeit richting volledig circulair, heb ik er alle vertrouwen in dat we onze doelen van 100% circulair in 2050 gaan realiseren. Kijk alleen al naar het feit met wat voor duizelingwekkende vlucht de recycling van matrassen in een paar heeft gemaakt. Hoe snel de doelstelling van de sector is gehaald: doel was in 2028 driekwart van alle afgedankte matrassen recyclen, dat doel lijkt nu 7 jaar eerder al gehaald. Deze branche is kortom een voorbeeld voor vele sectoren! En een branche die mij een heel goede nachtrust bezorgt.
Tot slot wil ik de heer Fioole van Retourmatras en alle andere betrokken investeerders en partijen feliciteren met deze indrukwekkende fabriek in Etten-Leur.
Dank u wel.